Circuswereld Forum

Niet iedere documentaire is erg goed of wordt goed ontvangen. Dat bleek deze week maar weer.
Kunt u elders de loftuitingen lezen over de Deense The Circus Dynasty (zie onder viewtopic.php?f=19&t=5654) in schril contrast daarmee stonden gisteren de recensies
over Het Chimpansee Complex. Een film van Marc Smidt die deze week te zien is in 14 filmtheaters verspreid over het hele land.



Nu zeggen recensies maar al te vaak niet zo heel veel. En ze kunnen onderling behoorlijk verschillen. Wat de ene recensent schitterend vindt boeit de andere maar matig.
Maar wanneer in twee toonaangevende landelijke kranten -de Volkskrant en de NRC- de beoordelaar tot de conclusie komt dat het gebodene niet tot nauwelijks de moeite waard is om te gaan zien (beiden gaven een waardering van maar twee sterren) dan is er wel iets aan de hand....

Zoals de titel al doet vermoeden gaat deze documentaire over een aap. Of over meerdere, maar met één in de hoofdrol.
Dat klopt, de film vertelt het verhaal van een in Wallonië 'bevrijde' chimpansee die daar in een kooi bij een oude vrouw huisde.
En volgt hem op de weg naar gewenste of vermeende resocialisatie in een opvangcentrum van de Stichting Aap.
Ja hoor, daar gaan we weer, een instelling die -zo wordt gemeld- actief is in het terugbrengen in de natuur van inbeslaggenomen apen bij onder meer particulieren en in circussen.
Wat dat laatste betreft zullen ze in ons land flink moeten zoeken....
Mojo heet het dier dat onder meer wordt gefilmd terwijl hij op tv naar Pipo de Clown kijkt en spaghetti eet met een lepel.

Dat zijn 'bevrijding' en resocialisatie minder vlekkeloos verlopen dan gewenst blijft grotendeels buiten beeld.
In een van de recensies vraagt de schrijver zich af hoe resocialisatie werkt terwijl de aap onder de antidepressiva blijkt te zitten.
Verweten wordt verder dat de filmer niet ver genoeg gaat omdat hij niet doorvraagt of doorfilmt. Wanneer het mis gaat bijvoorbeeld.
Zo krijg je ergens de voor een groot deel weggepoetste sporen van bloed te zien zonder dat de oorzaak daarvan wordt geopenbaard.
Daarentegen komt een ware stoet van verzorgers van de Stichting Aap in beeld alsof ze allemaal een minuutje zendtijd hebben verdiend.
Hierdoor lijkt het uiteindelijke resultaat, aldus een van de recensenten, meer op een opdrachtfilm dan op een onafhankelijke documentaire.

Het zou me niets verbazen. Tenslotte moeten ze daar in Almere toch iets met al die miljoenen doen.....

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Hou je overigens wel van dieren in een film, levende wel te verstaan, dan is de speelfilm White God, die deze week in première is gegaan bijzonder goed ontvangen!
Het is een Hongaarse maatschappijkritische film waarin honderden (zwerf-)honden in opstand komen.
Moet geweldig mooi en overtuigend gemaakt zijn en kreeg unaniem een hoge waardering.
Er werden meer dan 250 honden voor de opnamen speciaal getraind!



In januari heb ik nog wel een filmtip op dierengebied, maar die is meer bestemd voor paardenliefhebbers.
Een waar meesterwerk, dat ik al gezien heb, maar begin volgend jaar pas in de bioscoop komt.

En een dag later al nieuws op hetzelfde front uit Amerika. Wat die aap betreft.
De uitspraak van een rechtbank in de Verenigde Staten in een zaak die is aangespannen door een dierenrechtenorganisatie, waarin gevraagd werd de rechtspersoonlijkheid van een chimpansee (o toeval) te erkennen.
Het gaat om Tommy, een tv-kijkende (o toeval....) chimp die bij iemand thuis woont. Teneinde zijn vrijheid c.q. vrijlating te kunnen afdwingen.
Nou, het feest gaat, voorlopig althans, niet door!
De rechtbank oordeelt dat Tommy géén rechtspersoon is en dat betekent een fikse streep door de rekening van die zogenaamde dierenliefhebbers.
De reden om tot deze conclusie te komen werd zorgvuldig aangegeven: in de ogen van de wet is een rechtspersoon iemand die zowel rechten als plichten heeft en voor zijn daden verantwoordelijk kan worden gesteld.
En daar is bij een aap dus geen sprake van. Weliswaar heeft die rechten, zoals het recht op een goede behandeling, maar geen plichten. En hoeft hij voor zijn daden al helemaal geen verantwoordelijkheid af te leggen.
Zo is het maar net, geen speld tussen te krijgen....
Maar neem van mij aan, die 'dierenvrienden' laten het hier niet bij zitten. Wanneer mogelijk zullen ze doorprocederen of het verzoek anders inkleden.
Tenslotte beschikken ze over de inhoud van voldoende omgekeerde spaarpotjes om met dit soort kostenverslindende methoden in de publiciteit te komen en te blijven!
Wordt dus ongetwijfeld vervolgd....

En het werd vervolgd, al eerder dan gedacht. Nog voor de Kerst zelfs. In de krant van dinsdag 23 december onder meer.
Dit keer geen Chimp, maar een Orang-oetan. Niet in Noord- maar in Zuid-Amerika. In Argentinië om precies te zijn, in de dierentuin van Buenos Aires.
Daar woont Sandra, een 29-jarige mensaap en daar deed de rechtbank kortgeleden een uitspraak over.
Een heel andere dan in de Verenigde Staten, maar wat wil je in een land waar ze nog niet eens zo heel lang geleden nog levende mensen vanuit vliegtuigen aan de haaien voerden. Leuke prinsesjes die ook nog geschikt zijn om koningin te worden komen er, in schril contrast, overigens ook vandaan.

Nou had en heeft die Sandra een probleem, dat wel. Ze is namelijk erg verlegen, en dat is in een dierentuin waar de godganse dag mensen je komen bewonderen, een beetje lastig. En dus heeft ze de gewoonte zich in een deken aan die blikken te onttrekken.
De dierenrechtengroep Afada voerde er een proces over en de rechtbank verklaarde haar 'een niet-menselijk persoon dat onrechtmatig gevangen wordt gehouden'. En dus moet ze worden vrijgelaten en overgebracht naar een reservaat. In Brazilië.
De rechtbank is van mening dat het hier om een persoon gaat die zonder gerechtelijk bevel van zijn of haar vrijheid wordt beroofd.
De dierentuin is ongetwijfeld tegen de uitspraak in beroep gegaan, waar men overigens maar tien dagen de tijd voor had!

Dierenactivisten noemden het uiteraard een mijlpaal in het debat over de rechten van primaten en andere intelligente dieren.
Sandra woont al 20 jaar in die dierentuin, na oorspronkelijk in Duitsland te zijn geboren.
Volgens de rechter heeft ze niet dezelfde rechten als een mens, maar wel zoveel cognitieve en emotionele vermogens dat ze niet (zoals andere dieren) als een ding kan worden behandeld.
Een beetje vreemde uitspraak, bij andere dieren mag dat dus kennelijk wel!
Ze bezit, volgens de uitspraak, de grondrechten van een niet-menselijk persoon.

Uiteraard leidde, zoals gemeld, de uitspraak tot grote vreugde in het kamp van de dierenactivisten. "Dit baant de weg voor andere mensapen, maar ook voor andere sensitieve en levende wezens die onterecht en willekeurig gevangen worden gehouden in dierentuinen, circussen, dolfinaria en wetenschappelijke laboratoria", liet men in een reactie weten.
Overigens schijnen dolfijnen in India -daar noem je een land met prettige rechten op het humane vlak- al verboden te zijn omdat zij 'niet-menselijke personen' zouden zijn.
Het aangekondigde verbod van Sharon Dijksma baseert zich niet op die reden, maar uitsluitend omdat het houden van bepaalde diersoorten 'uit de tijd' is.
Goed beschouwd een vrij stupide en aanvechtbare redenering, zonder verdere argumentatie.

In de Volkskrant van 24 december gaat de doorgaans uitstekend georiënteerde columniste Sheila Sitalsing (er komt veel goeds uit Delft. D.) in haar bijdrage op pagina 2 uitgebreid op dit onderwerp in.
Ze maakt daarbij een aardige vergelijking, meerdere zelfs. Ik citeer grotendeels.
Volgens haar is Sandra geen in semi-slavernij gehouden Filipijnse nanny -zo eentje wier paspoort is verstopt door haar bazen en die 24/7 dient als onbetaalde oppas, kokkin, wc-poetser en deurmat in één-, zoals je misschien zou verwachten, maar een orang-oetan in de Buenos Aires Zoo. Die nu dus om diverse redenen dient te worden vrijgelaten.
Een relatieve vrijheid, want deze apensoort wordt door de mens -dezelfde soort waartoe de rechter behoort- ernstig bedreigd doordat zijn natuurlijke leefgebied wordt verpest door mijnbouw, houtkap en ontbossing. Wat daarbij ook al niet helpt is dat jonge orang-oetans op West-Kalimantan populair zijn als huisdier. Ze noemt een hartverscheurend filmpje en een Nederlandse apenbeschermer als bron.
Dit in schril contrast met het leven van Sandra in de Argentijnse dierentuin, waar ze vermoedelijk een fijn leven had dankzij haar liefdevolle oppassers, voedingsdeskundigen, dierenartsen, biologen en specialisten in het nabootsen van een natuurlijke leefomgeving. Maar vrijheid, weliswaar in een Braziliaans reservaat en niet de ganse dag aangegaapt te worden door vervelende kinderen, is natuurlijk niet te versmaden. Al heeft niemand aan haar zelf gevraagd of ze wel weg wil, het bos in, waar het doodeng en levensgevaarlijk kan zijn, en oncomfortabel bovendien en er weken voorbij kunnen gaan zonder dat de voedingsdeskundige je een verantwoorde maaltijd bezorgt, een oppasser je een knuffel geeft en een dierenarts je vraagt of je nog last hebt van oorsuizen.
De uitspraak is een begin, filosofeert rechtsfilosoof Paul Cliteur in de Volkskrant, van het uitbreiden van mensenrechten naar mensapen.
Vervolgens noemt ze de toekomstmogelijkheden voor bovenomschreven diersoorten in de daarbij horende verblijfplaatsen.
En schiet -dat hoort en mag in een column- lekker door in het noemen van dieren die er vaak slimmer uitzien dan mensen.
Eindigend bij Orca: the Killer Whale, waarvan ze geleerd heeft dat zwaardwalvissen heel wat wraakzuchtiger kunnen zijn dan leden van de Eerste Kamer.
Zelf is ze meer van het kamp dat wil dat rechters werk maken van de rechten van die Filipijnse nanny's dan van rechten voor mensapen, maar dat dierenrechten groot gaan worden is, volgens haar, niet tegen te houden. De volgende stap is: rechten voor robots.
Naarmate robots intelligenter worden, beter op emoties kunnen reageren en vaker worden ingezet als gezelschapsding voor eenzame bejaarden, zwelt het debat over rechten voor robots aan. Mensen binden zich aan die dingen. Op Livescience.com staat het prachtige verhaal van de Amerikaanse soldaat die tijdens de Irak-oorlog de kapotte bomontmantelingsrobot Scooby Doo snikkend naar de reparateur bracht. Je krijgt een nieuwe, zeiden ze troostend. Maar de soldaat wilde alleen Scooby Doo terug.
Over dertig jaar oordeelt een rechter misschien wel dat Scooby Doo recht heeft op atv-dagen en op pensioen. Denk daar maar eens aan als u deze Kerst uw stofzuigerrobot een schop geeft.
Aldus de columniste.
Er staan ons nog bijzondere tijden te wachten.....

Nou, daar is tie dan. De IJslandse film Of Horses and Men (-Over Paarden en Mensen-, maar er zijn meerdere vertalingen correct) draait sinds Nieuwjaarsdag in ons land. Lag een poosje op de plank, zoals dat heet, en is nu ook nog zonder veel bombarie in ons land gaan draaien. Dit laatste kwam door de feestdagen, waardoor niet iedere krant een kunstkatern bracht en veel journalisten bovendien vrij waren. Was eerst in elf filmtheaters te zien, momenteel in tien:

Amersfoort, de Lieve Vrouw
Amsterdam, EYE
Amsterdam, De Balie
Arnhem, Focus Filmtheater
Den Bosch, Verkadefabriek
Den Haag, Filmhuis Den Haag
Groningen, Groninger Forum
Leeuwarden, Slieker Film
Nijmegen, LUX
Utrecht, 't Hoogt

De film, die in het IJslands 'Het Paard in Ons' heet, was vorig jaar al wel eerder te zien op het Internationale Filmfestival van Rotterdam en het Noordelijk Filmfestival in Leeuwarden. In die laatste plaats zag ik hem dus.
Het is een absolute ode aan het land en het bijzondere paardenras dat men daar kent, de IJslander, geworden. Aan deze dieren valt aldaar, en dat weet iedereen die er wel eens geweest is, nauwelijks te ontkomen: op een bevolking van 300.000 telt men ruim 80.000 van deze bijzondere edele viervoeters.
Nou beloofde ik een mooie film voor paardenliefhebbers. Ik weet uit persoonlijke ervaring dat dat een iets te grote belofte was. Want een IJslander is een heel bijzonder ras, waar je wel van moet houden.
Er zijn genoeg paardenliefhebbers die dit door een algeheel paardenimportverbod bijzonder goed gecultiveerde ras maar helemaal niks vinden.
Met die rare loopjes, want een kenmerk van de IJslander is dat hij vergeleken met 'normale' paarden twee extra gangen (of zo u wilt: versnellingen) kent. Het komt bij meer rassen voor, maar algemeen is het niet.
Normaal houdt het bij stap, draf en galop op. Op IJsland komen daar dan nog tölt en telgang, en dan bij voorkeur ren-telgang, bij. Dat hoef je ze niet te leren, het zit in de genen.
Tölt is een beetje koddig gezicht met steeds één been tegelijk aan de grond. Ideaal voor iemand die nog nooit op een paard heeft gezeten en dan ook veelgebruikt voor gehandicapten.
Het voelt zo ongeveer alsof je in een fauteuil wordt rondgereden!
Nou en die telgang kennen we onder meer van kamelen, de linker- en de rechterbenen gaan beide tegelijk naar voren of naar achteren.
Andere opvallende kenmerken zijn de weelderige haargroei en dan met name de manen en het bijna niet te tellen aantal toegestane kleuren! Alles mag, behalve appaloosa. Als kleur dan, want dit is ook een paardenras.
Bijzondere kleuren waarvan beweerd wordt dat ze alleen op IJsland zelf voorkomen zijn zilverappel, isabel (lichtgeel) en wildkleur. Dat laatste kan iedere kleur zijn maar dan heel dun.
Sporadisch komen die kleuren ook in het buitenland wel voor. Oorzaak is de Wereldkampioenschappen -zowel op gras als op ijs- die zo nu en dan buiten IJsland worden gehouden, een paar keer ook in ons land. Nemen IJslanders daar hun bijzonder gekleurde dieren mee naar toe dan betekent dat altijd een enkele reis, want zelfs voor hen geldt dat invoerverbod! Vaak worden ze dan hier voor flinke bedragen verkocht.

Technisch genoeg uiteengezet, we gingen tenslotte naar de film!
Zoals gezegd, houd je van dit ras dan mag je hem zeker niet missen! Niet minder dan 350 paarden verleenden aan de opnames hun medewerking!
De film geeft een prachtig inkijkje in het leven aldaar. Het is een soort mozaïek-vertelling geworden, waarbij diverse personages vaker voorkomen en gebeurtenissen in elkaar haken. In schitterende kleuren in een bijzonder landschap.
En met wel heel bijzondere mensen!
Voor de verhalen in de film werd gebruik gemaakt van die uit de overlevering. Maar dan wel in een modern jasje gegoten.
De debuterende regisseur Benedikt Erlingsson noemt het een mix van waargebeurde verhalen en fantasie.
Een aanknopingspunt met het circus is er (helaas) niet. Of het zou dit paardenras moeten zijn. Maar ook daarvoor geldt dat ik mij niet kan herinneren ze daar ooit gezien te hebben.
Neemt niet weg dat de film schitterend is geworden en dat geen paardenliefhebber die mag missen!
Ga gerust eens kijken!

Zagen jullie wel wat er op de poster (boven) precies gebeurde? Een extra reden om te gaan kijken! Eén ding wil ik wel verklappen: het liep niet goed af! Voor wie of wat ga ik niet verraden.....

De Nederlandse site van de film, waar ook steeds te zien is waar hij nog draait: http://www.amstelfilm.nl/of-horses-and-men

Een aantal beoordelingen:
"Flabbergasting images and a delightfully dry sense of humor" - Variety​
★★★★ - NRC, Parool, Cinema.nl
★★★★★ - Iceland Review
★★★★ "Unforgettable" - The Telegraph
"Schitterende landschappen en droge humor" - IFFR
"Hugely enjoyable film (..) excellent music" -The Guardian

De trailer: https://www.youtube.com/watch?v=PtNwMwoeids
En nog een andere: http://vimeo.com/61527454


(tölt)


(telgang)




(Deze foto's van IJslanders zijn niet uit de film. D.)

Verdwaalde paarden? Het ging hier toch over apen?
Nou vooruit dan maar weer, met een waarschuwing vooraf: dit filmpje is NIET gemaakt bij de Stichting AAP!
Sterker nog, daar kunnen ze zich zoiets niet eens voorstellen!

http://www.wimp.com/mountaingorilla/