Orgels, orgelmuziek en circus, een onmogelijke combinatie?
Bij orgelconcerten klinken ze wel vaker. De voor circusbezoekers bekende stukken als "Funiculi Funicula" en "Stars and Stripes Forever". En een enkel in onbruik geraakt kerkgebouw wordt gebruikt als oefenruimte voor circusartiesten. Maar circus in een nog in gebruik zijnd kerkgebouw?
In de Oude Kerk in Amsterdam is in het kader van een theaterfestival wel al eens acrobatiek vertoond. Maar dan met de bekende circus-cd-muziek, zodat het ook in een willekeurige andere grote ruimte had kunnen zijn.
Rotterdam heeft de Nederlandse primeur. In de Laurenskerk is het de eigen organist Hayo Boerema die tijdens een heuse circusvoorstelling zijn "eigen" Marcussenorgel bespeelt. Maar er is meer. Want er staan maar liefst VIJF orgels in deze kerk. Variërend van heel klein tot zeer groot. Voor Cirque d'Orgues is daar nog een harmonium uit 1880 aan toegevoegd zodat er eigenlijk ZES orgels aanwezig zijn die bespeeld worden door vijf organisten! Het idee voor dit muziek-en-acrobatiek-spektakel komt van Geert Bierling, organist en de motor achter de ROtterdamse orgelDAgen (http://www.rotterdamseorgeldagen.nl).
De Laurenskerk is omgetoverd tot een groot podium. Zowel voor reguliere concertgangers als circusbezoekers doet de entourage vreemd aan. Er zijn geen kerkbanken of stoelen in de bekende kerk-opstelling en een zitinrichting is er evenmin.
In de Laurens staan de volgende orgels:
Het Hoofdorgel
Het Transeptorgel
Koororgel
Kabinetorgel
Kistorgel (met op de achtergrond het harmonium)
Geen spreekstalmeester maar toch even een toespraak met enige uitleg.
Nu blijkt dat de Laurenskerk eigenlijk is omgedoopt tot een soort jaarmarkt. Niet de tegenwoordige braderie maar de voorloper daarvan. Een plein dat het midden houdt tussen kermis, circus en cinema. Waarbij telkens op een andere plek iets is te beleven. Het publiek moet dus rondlopen om alles te zien. Net als op de kermis...
DE SHOW
Wat doet deze koorknaap met die balletjes achter zijn rug?
Het koororgel is uitgebreid met een nieuw register: Jongleur 2 vt. (circusvrienden zoek dat maar eens op!)
Beste organist: "Ballo del Granduca" is toch echt iets voor een ander orgeltype zoals het transeptorgel dat schuin achter u aan de muur hangt
Het transeptorgel heeft er vanavond ook een extra register bijgekregen: acro 4 vt.
"rugwerk" van de acrobaten en...
het rugwerk van het imposante Marcussen orgel mooi in het licht gezet.
Cinema bij de klanken van een kistorgel. De tijden van de stomme film herleven in Cirque d'Orgues
In Nederland werden de eerste films in tenten op de kermis vertoond. Een bekende exploitant van zo'n kermisbioscoop was de familie Mullens. Waar kennen we die naam toch van? Dat heeft er dus ongeveer zo uitgezien. Korte films met grappige effecten die door de filmtechniek, zoals het stoppen en weer starten van de camera bij de opname, mogelijk waren.
De organist weet wel wat een "diapason 4vt" is. Dat is een soort orgelpijp waarvan de pijp voor de laagste toon 4 voet (ongeveer 1,2 meter) lang is. Maar wat is toch een "diabolo 4 vt"?
Jongleur 2 vt onder het hoofdorgel en de fraaie kroonluchters
Ziet organist en organisator Geert Bierling nou de kegelpijpen uit zijn eigen orgel rond zijn hoofd vliegen?
Om de klankkleur van een orgel te veranderen zitter er registerknoppen bij de klavieren. Om te voorkomen dat de organist tijdens het musiceren steeds eventjes moet stoppen zitter er vaak een of twee helpers naast hem: de registranten. Maar deze twee dames zien er toch wel erg vrolijk uit. En ze hebben snode plannetjes...
Deze dames weten maar een knopje van het orgel open te trekken: "acro 4 vt"
Om in orgelbouwtermen te blijven: Gekropt...
Ja, dat wil elke organist wel op de orgelbank naast zich wensen
Transeptorgel met "acro 4 vt"
en "acro 6 vt"
een "diabolo 4vt" op het koororgel
en tot slot de Grande Finale met het Grande Orgue
Met dank aan de organisten:
- Aart de Kort (Organist van de Kathedraal H.H. Laurentius en Elisabeth)
- Wouter Blacquière (Organist van de Paradijskerk)
- Hayo Boerema (Organist van de Grote of Sint Laurenskerk)
- Wouter van der Wilt (Organist van de Hoflaankerk)
- Gerard van der Zijden (Organist van de Oude of Pelgrimsvaderkerk)
Met dank aan de Codarts circusartiesten:
- Jasmijn Rubingh
- Andrea Souren
- Harm van der Laan
- Sophie van der Vuurst de Vries
- Willem Balduyck
Muziek van Paul Dukas, Louis Vierne, Louis Couperin, Erik Satie.
Cinematografie van Georges Méliès en Arthur Bueno.
Het enige dat zwaar is aan een orgel dat zijn de pijpen. Met al die frivole dames op de orgelbank en lichtvoetige muziek zou elke organist op zondag op staande voet worden ontslagen. De bezoekers hebben duidelijk genoten van het aangeboden programma. Al was het voor sommige "gewone" orgelconcertbezoekers wel even wennen. Maar daar staat tegenover dat de Laurenskerk deze keer opvallend veel jonge bezoekers binnen had. Die kennis hebben gemaakt met orgel en met circus.